Siroz

Siroz (veya siroz), karaciğerin ilerleyici bir hastalığıdır. Kronik (uzun süreli) karaciğer hastalıklarının son evresi olarak kabul edilir.

Karaciğerin sağlıklı dokuları, yara izi ve fibrozis adı verilen yanıtlarla hasar görmeye başlar.

Zamanla, bu fibrozis ilerler ve karaciğerdeki normal dokuyu yerine çoğu zaman irreversibl hasarla sonuçlanan nodüllerle değiştirir.

Siroz, çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir. En yaygın nedenlerden biri kronik alkol tüketimidir.
Diğer önemli nedenler arasında hepatit B ve C virüsleri, yağlı karaciğer hastalığı (steatohepatit), otoimmün karaciğer hastalığı ve uzun süreli safra akışının engellenmesi yer alır. Bunlar, karaciğerdeki hücrelerin hasar görmesine ve ardından fibrozis ve siroza ilerlemesine neden olabilir.

Siroz, ilerledikçe karaciğer fonksiyonları bozulur. Karaciğer, vücudun birçok önemli işlevini yerine getiren bir organ olduğundan, sirozun ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar arasında karaciğer yetmezliği, portal hipertansiyon (karaciğerdeki kan basıncının artması), karaciğer kanseri, karaciğer ensefalopatisi (beyin fonksiyonlarının bozulması) ve diğer organlarda sorunlar yer alır.

Sirozun tedavisi, altta yatan nedeni tedavi etmeyi, semptomları hafifletmeyi ve komplikasyonları kontrol altına almaya yönelik bir yaklaşımı içerir. Bazı durumlarda, karaciğer nakli gerekli olabilir. Önleyici olarak, alkol tüketiminin sınırlanması, hepatit B ve C’nin önlenmesi veya tedavi edilmesi, sağlıklı bir yaşam tarzının sürdürülmesi gibi adımlar sirozu önlemede yardımcı olabilir.

Siroz Neden Olur?

Siroz, bir dizi faktörün birleşimi sonucunda ortaya çıkabilen bir karaciğer hastalığıdır. Aşağıda siroza yol açabilen yaygın nedenler bulunmaktadır:

1. Kronik Alkol Tüketimi: Uzun süreli aşırı alkol tüketimi karaciğerde ciddi hasara neden olabilir. Alkol, karaciğer hücrelerinde iltihaplanmaya ve zamanla fibrozis (yara izi dokusu) oluşumuna yol açabilir. Alkolik siroz, alkol bağımlılarında görülen bir formdur.
   
   
2. Viral Hepatitler: Hepatit B ve C gibi viral enfeksiyonlar, kronik bir karaciğer hastalığına neden olabilir. Bu virüsler karaciğeri enfekte eder ve karaciğerde sürekli iltihaplanmaya sebep olur. Uzun süreli iltihaplanma, fibrozis ve sonunda siroza yol açabilir.
   
   
3. Yağlı Karaciğer Hastalığı (Steatohepatit): Yağlı karaciğer hastalığı, karaciğerde yağ birikiminin artmasıyla karakterize olan bir durumdur. Obezite, diyabet, yüksek trigliserid düzeyleri gibi faktörler yağlı karaciğer hastalığına katkıda bulunabilir. Steatohepatit, karaciğerde iltihaplanmaya ve fibrozise neden olabilir ve siroza ilerleyebilir.
   
   
4. Otoimmün Karaciğer Hastalıkları: Otoimmün karaciğer hastalıkları, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi karaciğer dokularını hedef aldığı durumlardır. Primer biliyer siroz ve otoimmün hepatit gibi otoimmün karaciğer hastalıkları, karaciğerde iltihaplanmaya ve fibrozise neden olarak siroza yol açabilir.
   
   
5. Genetik ve Metabolik Hastalıklar: Bazı nadir genetik hastalıklar ve metabolik bozukluklar, karaciğerde hasara ve siroza neden olabilir. Örneğin, hemokromatozis (demir birikimi), Wilson hastalığı (bakır birikimi) ve alfa-1 antitripsin eksikliği gibi durumlar siroza yol açabilir.
   
   
6. Safra Yollarının Tıkanması: Safra yollarının uzun süreli tıkanması, safra akışının engellenmesine ve karaciğerde hasara neden olabilir. Safra kanallarındaki tıkanma, sirozun bir nedeni olabilir.
   
   
7. Diğer Faktörler: Diğer faktörler arasında uzun süreli kullanılan bazı ilaçlar, toksinler, bazı otoimmün hastalıklar, kalıtsal karaciğer hastalıkları ve bazı viral enfeksiyonlar yer alabilir.

Siroz genellikle yıllar süren kronik bir sürecin sonucunda gelişir. Farklı nedenlere bağlı olarak siroz gelişme süresi ve hızı değişebilir.

Sirozun Belirtileri Nelerdir?

Sirozun belirtileri, hastalığın ilerleme aşamasına ve karaciğerdeki hasarın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Erken aşamalarda siroz genellikle belirti vermez ve hastalar kendilerini iyi hissedebilirler. Ancak ilerleyen dönemlerde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

1. Yorgunluk ve halsizlik: Sirozlu kişiler genellikle aşırı yorgunluk hissi yaşarlar ve sürekli halsizlik hissi duyarlar.
   
   
2. Karın şişliği (Asit): Portal hipertansiyon adı verilen durum, karaciğerdeki kan basıncının artması sonucunda sıvı birikmesine neden olabilir. Bu durum, karın bölgesinde şişlik ve rahatsızlık hissiyle kendini gösterebilir.
   
   
3. Sarılık: Karaciğer fonksiyonlarının bozulması, bilirubin adı verilen bir pigmentin vücutta birikmesine ve cilt ve gözlerin sarı renkte olmasına (sarılık) neden olabilir.
   
   
4. Cilt değişiklikleri: Siroz, ciltte bazı belirtilere neden olabilir. Örneğin, ciltte kızarıklık, özellikle avuç içlerinde ve ayak tabanlarında (eritem) görülebilir. Ayrıca ciltte kaşıntı, döküntüler, örümcek damarları (spider nevi) ve ciltte mor lekeler (purpura) ortaya çıkabilir.
   
   
5. Karın ağrısı: Karaciğer büyümesi ve portal hipertansiyon nedeniyle karın bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hissi oluşabilir.
   
   
6. İştah kaybı ve kilo kaybı: Sirozlu kişilerde iştah azalması, mide bulantısı ve kilo kaybı görülebilir. Bu genellikle karaciğerin besinleri yeterince işleyememesi ve emilim bozukluğundan kaynaklanır.
   
   
7. Sindirim sorunları: Siroz, safra salgısının azalması veya sindirim enzimlerinin eksikliği gibi nedenlerle sindirim sorunlarına yol açabilir. Bunun sonucunda şişkinlik, gaz, kabızlık veya ishal gibi sindirim rahatsızlıkları ortaya çıkabilir.
   
   
8. Mental değişiklikler: Siroz, toksinlerin birikmesiyle beyin fonksiyonlarında bozulmaya (hepatik ensefalopati) neden olabilir. Bu durumda konsantrasyon bozukluğu, unutkanlık, uyku düzeninde değişiklikler, hafıza sorunları ve davranış değişiklikleri gibi belirtiler görülebilir.

Bu belirtiler, sirozun ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkabilir. Ancak her sirozlu hastada belirtiler farklılık gösterebilir ve bazı hastalarda belirtiler daha hafif veya daha belirgin olabilir. Siroz şüphesi olan kişilerin bir sağlık uzmanına başvurması ve gerekli testlerin yapılması önemlidir.