GSYİH
GSYİH, kısaltmasıyla ifade edilen “Gayri Safi Yurtiçi Hasıla“, bir ülkenin ekonomik performansını ölçmek için kullanılan temel bir göstergedir. GSYİH, bir ülkedeki tüm mal ve hizmetlerin piyasa değerini temsil eder. Bir yıllık dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder.
GSYİH, genellikle bir ülkenin ekonomik büyümesini, refah düzeyini ve ekonomik aktivitenin genel sağlığını ölçmek için kullanılır. Bu veri, bir ülkenin ekonomik performansını diğer ülkelerle karşılaştırmak, politika yapıcılar için ekonomi politikalarını değerlendirmek ve planlamak, yatırımcılar için piyasa trendlerini anlamak ve ekonomik analizler yapmak için önemli bir araçtır.
GSYİH, genellikle nominal GSYİH ve reel GSYİH olmak üzere iki farklı şekilde hesaplanır. Nominal GSYİH, mevcut fiyatlarla mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade ederken, reel GSYİH, sabit fiyatlarla düzeltilmiş mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder. Reel GSYİH, fiyat değişikliklerinin etkisinden arındırılarak daha gerçekçi bir ekonomik büyüme oranı sunar.
GSYİH, üretim tabanlı bir ölçüm olduğu için sadece ekonomik faaliyetin bir yönünü yansıtır ve diğer sosyal, çevresel veya kaliteli yaşam faktörlerini hesaba katmaz. Bu nedenle, GSYİH’nın tek başına bir ülkenin refah seviyesini tam olarak yansıtmadığına dikkat etmek önemlidir. Bu nedenle, GSYİH yanında diğer ekonomik göstergeler ve sosyal göstergeler de dikkate alınmalıdır.
GSMH
GSMH, “Gayri Safi Milli Hasıla“nın kısaltmasıdır. Gayri Safi Milli Hasıla, bir ülkenin sınırları içinde yerleşik olan tüm kişilerin ve kuruluşların belirli bir dönemde ürettikleri nihai mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder.
GSYİH gibi, GSMH da bir ülkenin ekonomik performansını ölçmek için kullanılan bir göstergedir. Ancak, GSMH, bir ülkenin toprakları üzerindeki tüm ekonomik faaliyetleri ölçerken, GSYİH sadece bir ülkenin sınırları içinde yerleşik olan kişilerin ve kuruluşların faaliyetlerini ölçer. Bu nedenle, GSMH, bir ülkenin toplam ekonomik üretimini ifade ederken, GSYİH sadece yerleşik kişilerin ve kuruluşların üretimini yansıtır.
GSMH, ulusal geliri ölçmek, ekonomik büyüme oranlarını hesaplamak, milli refah düzeyini değerlendirmek ve ekonomik politikaları planlamak için kullanılan önemli bir göstergedir. GSMH, nominal GSMH ve reel GSMH olarak hesaplanır. Nominal GSMH, mevcut fiyatlarla mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade ederken, reel GSMH, sabit fiyatlarla düzeltilmiş mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder.
GSYİH gibi, GSMH da sadece ekonomik faaliyetin bir yönünü ölçer ve diğer sosyal, çevresel veya kaliteli yaşam faktörlerini dikkate almaz. Bu nedenle, GSMH’nın da tek başına bir ülkenin refah seviyesini tam olarak yansıtmadığına dikkat etmek önemlidir. Bu nedenle, GSMH’nın yanında diğer ekonomik ve sosyal göstergeler de dikkate alınmalıdır.
GSYİH ve GSMH üretim, gelir, harcama olmak üzere 3 yöntemle hesaplanır:
Üretim Yöntemi > Y = Ap + Ip + Sp + o
(Ap: Tarım sektörü nihai üretimin cari fiyat değeri, Ip: sanayi sektörü nihai üretimin cari fiyat değeri, Sp: Hizmet sektörü nihai üretimin cari fiyat değeri)
Harcama Yöntemi > Y = C + I + G + (X-M) + o
(C: tüketim harcaması, I: yatırım harcaması, G: kamu harcamaları, (X-M): net ihracat)
Gelir Yöntemi > Y = w + i + r + p + o
(w: ücret, i: faiz, r: kira, p: kira geliri, o: +amortisman+dolaylı vergi-sübvansiyon)
GSYİH ve Türkiye’de Ekonomik Durum
Türkiye’nin GSMH’sı 2018 sonu itibarıyla 789 milyar USD olup, 1998’den buyana seyri incelendiğinde TL bazında artışa karşın USD cinsinden 2013 yılında zirve yaptıktan sonra gerilediği ve bunda en önemli faktörün TL’nin değer kaybı olduğu görülmektedir.
GSYİH ve GSMH Nedir? Türkiye’de Ekonomik Durum (GSYİH GSMH)
USD bazında GSMH (2018 ortalama USD kuru: 4,72’ye bölünerek) 789 milyar USD bulunur.Ekonominin sektörel bazda dağılımı 2018 itibarıyla2; tarım %5,8, sanayi %22,3, inşaat %7,2, hizmetler %54,3 vergi ve sübvansiyon %10,4 şeklindedir. Alt kesimler itibarıyla ise en yüksek katkı, %19 ile, imalat sanayinden gelmekte, bunu %12,1 ile toptan ve perakende ticaret ve %8,2 ile ulaştırma, depolama hizmetleri takip etmektedir.Bitkisel üretim yanında, toprak ve su kaynakları, hayvancılık, ormancılık ve su ürünlerini de kapsayan tarım kesimi; GSMH’da %5,8 ve kırsal nüfus toplam nüfusta %7,7 pay almakta olup bu oran 1927’den beri hızla gerilemektedir. (1927’de nüfusun %76’sı ve GSMH’nın %40’ı) Ekonomik büyüme ve kalkınmanın doğal bir sonucu olan bu durum, sanayi ve hizmet sektörüne doğru kayıştan kaynaklanmaktadır. Başlıca tarımsal ürünler tahıl (buğday, mısır, çeltik, arpa, çavdar, yulaf), patates vd (patates vb, kuru baklagiller), yağlı tohumlar (ayçiçeği, yer fıstığı, soya), tütün, şekerpancarı, diğer yem bitkileri ve tohumlar şeklinde olup; 2018 itibarıyla 64,4 milyon tonluk toplam tarımsal üretimin yarıdan fazlası (34,4 milyon ton) tahıldan ve bunun da 20 milyon tonu buğday, 18,9 milyon tonu da şeker pancarından gelmektedir.
