IV. Mehmed, Osmanlı İmparatorluğu’nun yirminci padişahı olarak 1648-1687 yılları arasında hüküm sürmüştür. Saltanatı, Osmanlı İmparatorluğu’nun en uzun süren padişahlık dönemlerinden biridir. IV. Mehmed, genç yaşta tahta çıkmış ve saltanatı boyunca önemli askeri başarılar ve reformlarla anılmıştır.
Erken Yaşamı ve Tahta Çıkışı
IV. Mehmed, 2 Ocak 1642 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası I. İbrahim, annesi ise Turhan Sultan’dır. Babasının dengesiz yönetimi ve sonunda tahttan indirilmesi üzerine, IV. Mehmed henüz altı yaşında iken 8 Ağustos 1648 tarihinde Osmanlı tahtına çıktı. Genç yaşta tahta çıkması nedeniyle, saltanatının ilk yıllarında devlet işleri annesi Turhan Sultan ve devlet adamları tarafından yönetilmiştir.
Saltanatının İlk Yılları ve Köprülü Mehmed Paşa Dönemi
IV. Mehmed’in tahta çıkışından sonra, Osmanlı İmparatorluğu iç karışıklıklar ve dış tehditlerle karşı karşıya kaldı. Annesi Turhan Sultan, devletin idaresinde büyük bir etkiye sahipti. Ancak, imparatorluğun yönetiminde daha etkili ve kararlı bir lidere ihtiyaç vardı. Bu nedenle, 1656 yılında Köprülü Mehmed Paşa sadrazam olarak atandı.
Köprülü Mehmed Paşa, Osmanlı İmparatorluğu’nda köklü reformlar gerçekleştirdi ve devletin idari ve mali yapısını yeniden düzenledi. Köprülü Mehmed Paşa’nın sadrazamlığı döneminde, imparatorluk içindeki isyanlar bastırıldı, maliye düzenlendi ve askeri alanda büyük başarılar elde edildi. Onun yönetimi altında, Osmanlı İmparatorluğu yeniden güç kazandı.
Askeri Başarılar ve Seferler
IV. Mehmed’in saltanatı boyunca Osmanlı İmparatorluğu, çeşitli askeri seferler düzenledi ve önemli zaferler kazandı. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu ve batı sınırlarında büyük mücadeleler yaşanmıştır.
1663-1664 yılları arasında Avusturya ile yapılan savaşlar sonucunda Vasvar Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’daki topraklarını güvence altına aldı. Ayrıca, Girit’in fethi, IV. Mehmed’in döneminde tamamlandı. 1669 yılında, Girit Adası tamamen Osmanlı kontrolüne geçti.
IV. Mehmed’in dönemindeki en önemli askeri seferlerden biri, 1683 yılında Viyana kuşatmasıdır. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın komutasındaki Osmanlı ordusu, Viyana’yı kuşatma altına aldı. Ancak, bu kuşatma başarısızlıkla sonuçlandı. Osmanlı ordusu büyük bir yenilgi aldı. Bu yenilgi, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’daki ilerleyişinin durmasına ve geri çekilmesine neden oldu.
İdari ve Mali Reformlar
IV. Mehmed’in saltanatı boyunca, Osmanlı İmparatorluğu’nda çeşitli idari ve mali reformlar gerçekleştirildi. Köprülü ailesinin sadrazamlık dönemi, bu reformların hayata geçirilmesinde önemli bir rol oynadı. Köprülü Mehmed Paşa ve onun ardından gelen Köprülü Fazıl Ahmed Paşa, devletin mali yapısını düzenleyerek, hazinenin gelirlerini artırdılar ve rüşvet ve yolsuzlukla mücadele ettiler.
İç Karışıklıklar ve İsyanlar
IV. Mehmed’in saltanatı boyunca, Osmanlı İmparatorluğu’nda çeşitli iç karışıklıklar ve isyanlar yaşanmıştır. Özellikle Celali isyanları, imparatorluğun iç huzurunu tehdit eden önemli olaylardan biridir. Bu isyanlar, köylülerin ve yerel beylerin merkezi yönetime karşı ayaklanmaları sonucu ortaya çıktı. IV. Mehmed ve sadrazamları, bu isyanları bastırmak için çeşitli tedbirler aldılar ve isyanları bastırmayı başardılar.
Tahttan İndirilmesi ve Ölümü
IV. Mehmed, saltanatının son yıllarında artan iç karışıklıklar ve dış tehditler nedeniyle tahttan indirilmiştir. 8 Kasım 1687 tarihinde, İstanbul’da bir isyan sonucunda tahttan indirilen IV. Mehmed, yerine II. Süleyman’ın tahta geçmesiyle sarayda göz hapsine alındı. 6 Ocak 1693 tarihinde Edirne’de vefat etti. Cenazesi İstanbul’da defnedilmiştir.
Mirası
IV. Mehmed, Osmanlı İmparatorluğu’nun uzun süreli ve önemli padişahlarından biridir. Saltanatı boyunca, Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli askeri başarılar ve reformlar gerçekleştirilmiş, imparatorluk içindeki karışıklıklar büyük ölçüde giderilmiştir. Ancak, Viyana kuşatmasındaki başarısızlık ve artan iç karışıklıklar, saltanatının son yıllarında imparatorluğun zayıflamasına neden olmuştur.
IV. Mehmed’in dönemi, Osmanlı İmparatorluğu’nun yeniden güç kazandığı ve idari yapısının yeniden düzenlendiği bir dönem olarak tarih sahnesinde yer alır. Onun saltanatı, Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri ve siyasi tarihindeki önemli dönüm noktalarından birini temsil eder.
