12 Eylül 1980 Darbesi Nedir?
12 Eylül Darbesi veya 1980 İhtilali, resmî isimlendirmeleriyle 12 Eylül 1980 Harekâtı veya Bayrak Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12 Eylül 1980 günü emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askerî darbe. 27 Mayıs Darbesi ve 12 Mart Muhtırası’nın ardından Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Silahlı Kuvvetlerin yönetime karşı gerçekleştirdiği üçüncü ve son başarılı açık müdahaledir.
12 Eylül 1980 gecesi Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından saat 03.00’te TRT, PTT ve diğer iletişim dairelerine el konularak başladı. Askerî müdahale; İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Başbakan Süleyman Demirel’in konutu ve diğer hedeflerin de sorunsuz olarak ele geçirilmesiyle saat 04.00’te radyolardan tüm ülkeye duyuruldu. İlk bildiride, “Girişilen harekâtın amacı; ülke bütünlüğünü korumak, millî birlik ve beraberliği sağlamak, muhtemel bir iç savaşı ve kardeş kavgasını önlemek, devlet otoritesini ve varlığını yeniden tesis etmek ve demokratik düzenin işlemesine mâni olan sebepleri ortadan kaldırmaktır.” ifadeleri yer aldı.
Müdahale sonucu Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Süleyman Demirel’in başbakan olduğu hükûmetin faaliyetine son verildi. Parlamento üyelerinin dokunulmazlığı kaldırıldı, ülkenin her yerinde sıkıyönetim ilan edildi, yurt dışına çıkışlar yasaklandı.
12 Eylül 1980 Darbesi Nasıl Gerçekleşmiştir?
Emir-komuta zinciri içinde gerçekleştirilen bu darbe, 27 Mayıs 1960 darbesi ve 12 Mart 1971 muhtırasının ardından silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü kez açık müdahalesi olarak tarihteki yerini aldı.
Türkiye demokrasisinde ‘kara leke’ olarak anılan 12 Eylül 1980 darbesi sonrası 650 bin kişi gözaltına alındı. 52 bin kişi de tutuklandı.
Sıkıyönetim döneminde, 14 kişi cezaevlerindeki açlık grevlerinde, 171 kişi sorguda ve uğradığı işk*ncelerde, 49 kişi de id*m edilerek hayatını kaybetti.
Tarihler 12 Eylül’ü gösterdiğinde söz konusu plan, aynı isimle sabaha karşı uygulandı. Darbeciler ülke yönetimine el koydu.
Kim Tarafından Gerçekleşmiştir?
12 Eylül Darbesi, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren başkanlığında, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yönetime karşı gerçekleştirdiği harekattır. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından hükümet görevden alındı. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve partiler lağvedildi.
1980 Darbesi Neden Oldu?
Siyasi istikrarsızlık
12 Eylül 1980 Askerî Darbesi’nin gerekçeleri arasında, ülkede yaygınlaşan siyasi cinayetler yer aldı. 6 Eylül 1980 günü Konya’da Necmettin Erbakan önderliğinde yapılan ve darbe liderlerinin “şeriat amaçlı bir kalkışma girişimi” olarak nitelediği Kudüs Mitingi de gösterildi.
1980 Darbesi’nden Sonra Kim Cumhurbaşkanı oldu?
7 Kasım 1982’de halkoyuna sunuldu. Kabul olunan Anayasa ile Türkiye’nin yedinci cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. 9 Kasım 1989’da görev süresini tamamlayarak cumhurbaşkanlığından ayrıldığını açıkladı.
